Tyrozyna - właściwości, zastosowanie. Wpływ tyrozyny na organizm (2024)

Tyrozyna to jeden z dwudziestu podstawowych aminokwasów budujących białka. Pełni wiele niezwykle istotnych funkcji. Jak działa na nasz organizm? Czy jest niezbędna? Jakie dobroczynne właściwości posiada? Czy jej suplementacja jest zalecana dla sportowców?

Tyrozyna | Danijela Maksimovic / Shutterstock

SPIS TREŚCI

• Tyrozyna – właściwości chemiczne
• Jakie funkcje pełni tyrozyna?
• Rodzaje tyrozyny
• Tyrozyna w jedzeniu
• Tyrozyna – dawkowanie
• Tyrozyna dla sportowców
• Nadmiar i niedobór tyrozyny
• Tyrozyna – niedoczynność tarczycy
• Tyrozyna – nadczynność tarczycy
• Fenyloketonuria – wpływ tyrozyny
• Tyrozyna a depresja
• Tyrozyna – czy ma wpływ na odchudzanie?
• Przeciwwskazania do spożywania tyrozyny

Tyrozyna – właściwości chemiczne

Tyrozyna to organiczny związek chemiczny, czyli taki, który posiada węgiel w swojej budowie. W łańcuchu bocznym zawiera niepolarny pierścień aromatyczny połączony z grupą hydroksylową (-OH). W budowie aminokwasu znajduje się grupa aminowa i karboksylowa (charakterystyczne dla aminokwasów białkowych). Ze względu na ich wzajemne położenie względem siebie, tyrozyna należy do tzw. alfa-aminokwasów, czyli takich, w których obie te grupy są bezpośrednio połączone z atomem węgla.

Tyrozyna jest aminokwasem endogennym. Organizm ludzki jest w stanie sam ją wyprodukować, pod warunkiem, że dostarczony zostanie inny aminokwas – fenyloalanina – ponieważ to z niego syntetyzowana jest tyrozyna.

Sprawdź: Arginina – co to jest, właściwości, zastosowanie oraz przeciwwskazania

Jakie funkcje pełni tyrozyna?

Tyrozyna jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Posiada różne niezwykle istotne funkcje. Buduje białka, które są odpowiedzialne za reakcje na bodźce nerwowe, jest prekursorem neuroprzekaźników takich jak dopamina, z której później powstają adrenalina i noradrenalina. Prekursor to związek, który tworzy się w pierwszym stadium procesu, a następnie zostaje przetworzony w inną substancję. Jest także prekursorem hormonów tarczycy: trójjodotyroniny i tyroksyny oraz pigmentu – melaniny – występującej w skórze właściwej i naskórku.

1. Dieta w chorobach tarczycy. Co jeść przy niedoczynności i nadczynności tarczycy?

Rodzaje tyrozyny

Tyrozyna posiada dwa enancjomery (dwie cząsteczki chemiczne, będące wzajemnymi odbiciami lustrzanymi). Jednym z nich jest L-tyrozyna. Szereg L-aminokwasów obejmuje te tworzące białka. D-aminokwasy występują rzadziej i są gorzej trawione. D-tyrozyna jest przekształcana z D-fenyloalaniny w procesach metabolizmu. Na rynku znajduje się też DL-tyrozyna. Jest to uzyskana laboratoryjnie mieszanka obu rodzajów enancjomerów.

Czytaj: Białko w diecie – jego znaczenie i rola

Tyrozyna w jedzeniu

Zostało udowodnione naukowo, że 70 proc. fenyloalaniny spożytej wraz z jedzeniem ulega przekształceniu do tyrozyny w wątrobie. Tak więc zalecane jest spożywanie przede wszystkim produktów bogatych w fenyloalaninę, jednak tyrozynę również można znaleźć w jedzeniu. Naturalnie występuje w rybach, mięsie, jajach, mleku, orzechach ziemnych i serach.

Tyrozyna – dawkowanie

Suplementy bogate w tyrozynę zwykle dostępne są na rynku w formie tabletek, proszku i kapsułek. Przeprowadzone badania udowodniły, że dawki od 500 mg do 2000 mg nie wykazują negatywnych właściwości i są jak najbardziej bezpieczne. Dobowe zapotrzebowanie zarówno na fenyloalaninę, jak i tyrozynę wynosi około 10-15 mg na 1 kg masy ciała dorosłego człowieka. Jednak ilość ta będzie się różnić dla osoby uprawiającej sport oraz dla osoby, która ma niski poziom aktywności fizycznej.

Tyrozyna dla sportowców

Zdrowe ciało i psychika są ważne dla ludzi uprawiających sport zarówno amatorsko, jak i zawodowo. Tyrozyna bierze aktywny udział w budowie białek mięśniowych, co oznacza, że może redukować uczucie zmęczenia i zwiększać siłę.

Ze względu na to, że aminokwas jest prekursorem adrenaliny i noradrenaliny, które odpowiadają za pobudzenie psychoruchowe, jego niedobór może powodować zmęczenie i senność. Jest także prekursorem dopaminy, która poprawia koncentrację.

1. Tryptofan - działanie, opinie, skutki uboczne stosowania

Suplementacja tyrozyny pozytywnie wpływa na organizm sportowca. Uzupełniając braki tego aminokwasu, poprawiamy nasz nastrój, koncentrację, jesteśmy bardziej pobudzeni – są to istotne sprawy dla osoby uprawiającej sport.

Nadmiar i niedobór tyrozyny

Odpowiednia ilość tyrozyny wpływa zbawiennie na nasz organizm. Jednak zarówno nadmiar, jak i niedobór mogą powodować pewne niechciane objawy – dotyczy to wszystkich aminokwasów białkowych. Niedobór aminokwasu może powodować: problemy z zapamiętywaniem, zaburzenia pracy tarczycy (a w konsekwencji niedoczynność tarczycy) i zaburzenia pracy układu nerwowego, między innymi pogorszenie nastroju (a nawet uczucie wyczerpania).

Spożywanie większych niż nasz organizm potrzebuje dawek tyrozyny, także niesie za sobą negatywne konsekwencje. Enzymy biorące udział w przekształcaniu jej w neuroprzekaźniki mają pewną wydajność, co oznacza, że w przypadku suplementacji większej dawki aminokwasu tyrozyna jest przyswajana tylko w ilości, którą organizm może zaakceptować. Pozostała jej część pozostaje niewykorzystana i gromadzi się we krwi i w mózgu.

Zobacz: Cytrulina - suplementacja, bezpieczeństwo stosowania, wpływ na zdrowie

Tyrozyna – niedoczynność tarczycy

Tyrozyna jest substratem, z którego powstaje tyroksyna. Tyroksyna (T4) i trójjodotyronina (T3) to hormony, które odgrywają bardzo ważną rolę w działaniu tarczycy. Jest to mały narząd znajdujący się u podstawy szyi, klasyfikowany jako gruczoł wydzielania wewnętrznego. T3 i T4 regulują funkcje większości tkanek i wpływają na metabolizm organizmu oraz produkcję ciepła. Czynność tarczycy kontroluje przysadka mózgowa, uwalniająca hormon tyreotropowy, pobudzający ją do produkcji T3 i T4.

Tak więc tyrozyna odgrywa istotną rolę w działaniu tarczycy. Gdyby nie była przekształcana do tyroksyny w początkowych stadiach, nie mogłaby ona działać i prowadziłoby to do wielu negatywnych powikłań.

Tyrozyna – nadczynność tarczycy

Niestety zarówno niedobór, jak i nadmiar nie jest wskazany. W przypadku hormonów tarczycy istotne jest, aby poziomy T3 i T4 nie były ani zbyt wysokie, ani zbyt niskie. Regulują to gruczoły w mózgu: przysadka mózgowa i podwzgórze, które komunikują się ze sobą i utrzymują odpowiednie ich stężenie. Nadczynność tarczycy występuje wtedy, gdy tarczyca produkuje więcej hormonów, niż wymaga tego organizm. Konsekwencją jest wzmożona praca wszystkich narządów. Głównymi objawami są: nerwowość, niepokój, przyspieszone bicie serca, drżenie rąk, utrata masy ciała. Nieleczone symptomy mogą doprowadzić do choroby Gravesa-Basedowa.

O ile w przypadku niedoczynności tarczycy, tyrozyna ma wpływ na działanie hormonów (przekształcając mniejszą lub większą jej ilość w tyroksynę), tak tutaj nie ma swojego udziału, ponieważ na nadczynność tarczycy wpływa praca gruczołów.

Czytaj: Produkty bogate w białko – źródła białka, którymi warto wzbogacić dietę

Fenyloketonuria – wpływ tyrozyny

Fenyloketonuria to choroba metaboliczna, którą nabywa się już od urodzenia. Jej przyczyną jest mutacja genetyczna. Prowadzi do zaburzenia przemiany aminokwasów. Fenyloalanina nie może być przekształcana w tyrozynę. W konsekwencji – w organizmie (we krwi i w mózgu) pozostaje zbyt duża ilość fenyloalaniny, która nie może zostać zmetabolizowana. Doprowadza to do ciężkiego uszkodzenia układu nerwowego.

Ponadto z racji tego, że organizm nie może przekształcić tego aminokwasu w tyrozynę, braki są także w tyrozynie. Oba te aminokwasy są niezwykle ważne, więc braki każdego z nich niosą za sobą negatywne konsekwencje.

1. Metabolizm – rodzaje, właściwości, znaczenie dla organizmu

Objawy fenyloketonurii są najczęściej rozpoznawane około trzeciego roku życia dziecka. Należą do nich: zaburzenia rozwoju psychoruchowego, wymioty i drgawki, ”mysi zapach” moczu oraz wysypki skórne. Nie jest znany sposób leczenia tejże choroby, jednak wykrycie jej na wczesnym etapie może złagodzić objawy. Zalecana jest specjalna dieta, która eliminuje produkty bogate w fenyloalaninę, aby nie gromadziła się w organizmie.

Tyrozyna a depresja

Powszechnie znane jest stwierdzenie, że aminokwas ten łagodzi objawy depresji. Czy tyrozyna działa jak antydepresant? Jak już wcześniej wspomniano – jest prekursorem adrenaliny i noradrenaliny. Hormony te odgrywają ważną rolę w reakcji na stres. Objawami są przyspieszone bicie serca, wzrost ciśnienia krwi, rozszerzenie źrenic. Ponadto regulują poziom glukozy we krwi, nasilając rozkład glikogenu do glukozy w wątrobie.

Syntetyzując te hormony, można z całą pewnością stwierdzić, że tyrozyna zmniejsza i reguluje stres, poprawia sprawność umysłową, korzystnie wpływa na procesy zapamiętywania i zdecydowanie poprawia nastrój.

1. Niedożywienie u seniora - jak sobie z nim poradzić?

Należy zaznaczyć, że stres jest czynnikiem przejściowym, reakcją na sytuację, natomiast depresja to złożona choroba, która wymaga odpowiedniego leczenia. Tyrozyna może jedno- lub wielorazowo podnieść poziom endorfin w organizmie, polepszając nastrój, jednak nie można jej traktować jak leku zwalczającego depresję.

Tyrozyna – czy ma wpływ na odchudzanie?

Zdrowa i szczupła sylwetka to marzenie każdej kobiety. Po rozpoczęciu zdrowego trybu życia i regularnych ćwiczeń ludzie często pragną spektakularnych i natychmiastowych efektów. Próbują znaleźć różne złote środki na zrzucenie zbędnych kilogramów. Czy tyrozyna ma wpływ na odchudzanie?

Aminokwas ten działa pośrednio, a jego udział ogranicza się do produkcji i syntezy hormonów takich jak dopamina, przez co ma wpływ na poziom metabolizmu. Tyrozyna obniża apetyt oraz monitoruje ilość lipidów w rezerwach tkanki tłuszczowej. Jej odpowiedni poziom w organizmie między posiłkami sprawia, że pozostajemy dłużej syci i dzięki niej ograniczamy tzw. „podjadanie między posiłkami”.

Zobacz: Jak rozpocząć odchudzanie - sześć żelaznych zasad

Przeciwwskazania do spożywania tyrozyny

Nie należy spożywać produktów zawierających tyrozynę ani suplementów w przypadku kiedy występuje:

1. tyrozynemia – choroba metaboliczna, w której tyrozyna nie ulega rozkładowi i gromadzi się powodując objawy choroby,
2. częsta migrena – tyrozyna może nasilać objawy i powodować ataki migrenowe.

Jak w przypadku każdego suplementu, tyrozyna stosowana rozsądnie i po konsultacji z lekarzem może przynosić korzyści dla funkcjonowania organizmu. Warto poznać jej właściwości i zadbać o jej prawidłową podaż, mając przy tym na uwadze wszelkie przeciwwskazania.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca.

Bądź na bieżąco! Obserwuj nas w Wiadomościach Google.

Treści z serwisu Medonet mają na celu polepszenie, a nie zastąpienie, kontaktu pomiędzy Użytkownikiem a jego lekarzem. Serwis ma charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Przed zastosowaniem się do porad z zakresu wiedzy specjalistycznej, w szczególności medycznych, zawartych w Serwisie należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.

• Print Icon
• Mail Icon